ในการเขียนผลงานวิชาการ บทความ หรืองานวิจัย ปัญหายิ่งใหญ่ปัญหาหนึ่งคือ "การอ้างอิง"
         เริ่มตั้งแต่ทำไมต้องอ้างอิง อ้างอิงอย่างไร อ้างอิงระบบใด ฯลฯ คำถามเหล่านี้เหมือนหนามแทงใจ เจ็บไม่มากแต่เจ็บลึก บ่งออกยากด้วย เพราะหาคนช่วยเรื่องนี้ยาก และหากทำไปก่อนแล้วค่อยหาคนช่วยแก้ภายหลัง  ก็คงเหมือนแผลอักเสบและเริ่มติดเชื้อรักษายาก  เพราะแก้ของเดิมที่ทำผิด มันยากยิ่งกว่าทำให้ถูกแต่แรก
         วันนี้ผมจะเล่าให้ฟังอย่างง่าย เผื่อว่าจะช่วยบรรเทาความวิตกกังวลเรื่อง "การอ้างอิง" ไปได้บ้าง ส่วนรูปแบบการอ้างอิง  ผมทำเป็นตัวอย่างให้น้อง ๆ ดู ประกับการอธิบายเป็นรายกลุ่ม และปรับแก้ให้น้องไปหลายราย ลองถามไถ่กันดูนะครับ

         ประเด็นแรกที่จะคุยกันโดยสังเขปก็คือ "การอ้างอิง" คืออะไรและทำไมต้องอ้างอิง
              1. การอ้างอิง (citation) คือ การแสดงที่มาของข้อมูลที่ใช้หรือใช้ประกอบงานเขียนผลงานวิชาการทุกรูปแบบ
              2. ผู้เขียนงานวิชาการต้องอ้างอิง เนื่องจาก
                  2.1 การอ้างอิงคือประจักษ์พยานยืนยันความถูกต้องและชัดเจนของข้อมูลที่นำมาใช้และงานเขียนของเรา 
                  2.2 เป็นการแสดงถึงจริยธรมของผู้เขียนและแสดงถึงการเคารพลิขสิทธิ์ทางปัญญาของเจ้าของข้อมูลที่เรานำข้อมูลมาใช้
                  2.3 เป็นการแสดงถึงศักยภาพทางปัญญาทั้งในด้านการแสวงข้อมูล การจัดการข้อมูล รวมทั้งการเรียบเรียงและการนำเสนอข้อมูล
ที่ชัดเจนเป็นระบบโดยมีหลักฐานยืนยัน

         ประเด็นที่สอง อ้างอิงอย่างไร
               การอ้างอิงในงานวิชาการ มี 2 ลักษณะ คือ
               1. การอ้างอิงแยกจากเนื้อหา แบ่งออกเป็น 2 ลักษณะ คือ
                    1.1 การอ้างอิงซึ่งปรากฏท้ายหน้าหรือด้านล่างของแต่ละหน้า
                    1.2 การอ้างอิงท้ายบทของแต่ละบท
                     เพื่อประหยัดเวลาอ่านของท่าน ผมขอไม่เล่าถึงการอ้างอิงประเภทแรก และที่สำคัญปัจจุบันไม่นิยมการใช้การอ้างอิงแบบนี้
                2. การอ้างอิงในเนื้อหา เป็นการอ้างอิงโดยระบุแหล่งที่มาของข้อมูลไว้ในวงเล็บแทรกอยู่ในตัวเนื้อหาเลย ไม่แยกจากกัน การอ้างอิงแบบนี้เป้นที่นิยมในปัจจุบัน เนื่องจากง่ายและสะดวกในการพิมพ์ รวมทั้งผู้อ่านสามารถอ่านรายละเอียดของแหล่งข้อมูลได้ง่าย โดยเปิดไปดูจากรายการอ้างอิงท้ายบทหรือรายการเอกสารอ้างอิงท้ายเล่มได้ทันที่ไม่เสียเวลาค้นหา

          ประเด็นที่สาม ระบบการอ้างอิงที่ใช้
                 การอ้างอิงมีหลายระบบ แต่ระบบการอ้างอิงที่นิยมใช้ในงานวิชาการด้านสังคมศาสตร์คือ การอ้างอิงตามแบบของ "สมาคมจิตวิทยาแห่งสหรัฐอเมริกา (The American Psychological Association)" หรือที่เรียกขานกันว่า "ระบบ APA" 
                 รูปแบบการเขียนและการอ้างอิงระบบนี้ปรากฏอยู่ในคู่มือการพิมพ์ ที่มีชื่อว่า "Publication Manual of the American Psychological Association" ปัจจุบันมีการปรับปรุงและพิมพ์เผยแพร่ครั้งที่ 6 (sixth edition) แต่ในประเทศไทย ส่วนใหญ่ยังใช้ฉบับพิมพ์เผยแพร่ที่ 4 หรือ 5
ทั้งนี้มีการแปลฉบับที่ 5 เป็นภาษาไทย โดยศาสตราจารย์ ดร. สุชาติ ประสิทธิ์รัฐสินธุ์ ผู้ใดสนใจขอยืมได้ที่ผมครับ
                   
          เล่ากันพอหอมปากหอมคอแล้ว ไว้ต่อในคราวหน้าครับ ส่งใจช่วยทุกท่านครับ